Nietolerancja laktozy to schorzenie, które zawsze leczy się dietą bezlaktozową, czasami wykorzystując także żywność funkcjonalną i suplementy. Rodzaj terapii i czas eliminacji tego składnika zależny jest od przyczyny nietolerancji. W niektórych przypadkach konieczne jest przede wszystkim leczenie choroby, która za nią odpowiada, np. celiakii.
Ponad 37% Polaków nieprawidłowo trawi laktozę – cukier mleczny. Leczenie tej przypadłości zależne jest od typu choroby, która może być: wrodzona nietolerancja laktozy (alaktazja), pierwotna nietolerancja laktozy (hipolaktazja) lub nabyta nietolerancja laktozy. Bardzo ważne jest więc określenie, z jakim rodzajem choroby mamy do czynienia. Tylko wtedy terapia będzie skuteczna, a chory pozbędzie się nieprzyjemnych i wstydliwych objawów po spożyciu laktozy (m.in. bóli brzucha, wzdęć, gazów, biegunek, mdłości).
Pacjent, który ma wrodzoną nietolerancję laktozy w ogóle nie posiada enzymu laktazy, który odpowiada za trawienie laktozy. Wtedy eliminacja laktozy jest konieczna do końca życia. Hipolaktazja polega natomiast na stopniowym zmniejszaniu aktywności tego enzymu do ok. 5% wartości początkowej. Jest to najczęstszy typu nietolerancji, który wiąże się z występowaniem mutacji genetycznych. Również w tym przypadku konieczna jest całkowita rezygnacja z laktozy, jednak chorzy zwykle tolerują bardzo małe jej ilości. Warto zdawać sobie sprawę, że przy hipolaktazji mogą pojawić się niedobory wapnia (skutkujące osteoporozą), więc konieczne jest ich uzupełnienie.
Nabyta nietolerancja laktozy pojawia się wtedy, gdy jest skutkiem innego schorzenia, które należy leczyć. Przykładowo, jeśli nastąpiła ona po infekcji rotawirusowej, konieczna jest odbudowa flory bakteryjnej jelit, a jeśli jest wynikiem celiakii – należy przejść na dietę bezglutenową. W przypadku nabytej nietolerancji laktozy dieta bezlaktozowa powinna więc trwać aż do unormowania choroby, która ją wywołała.
Najważniejszym sposobem leczenia jest eliminacja produktów z laktozą. Warto zdawać sobie jednak sprawę, że to nie tylko mleko i jego przetwory. Laktozę można znaleźć także w innym pożywieniu, ponieważ dodawana jest do niego ze względu na swoje właściwości. Przykładem może być laktoza w pieczywie, krokietach, frytkach etc. – często to ona odpowiada za ich brązowy kolor, ponieważ brązowieje w czasie pieczenia. Producenci dodają laktozę również do wędlin i mięs, by poprawić ich zapach, smak i konsystencję oraz do słodyczy, by zapobiec krystalizacji cukru. Również ok. 20% leków posiada w składzie laktozę, która jest w nich nośnikiem dla substancji czynnej.
Oprócz eliminacji laktozy można wykorzystywać specjalną żywność funkcjonalną bez laktozy. Na rynku dostępne są takie m.in. mleka czy sery, które ceną najczęściej mocno nie odbiegają od swoich odpowiedników z laktozą. Asortyment tego typu produktów zwiększa się, ponieważ nietolerancja laktozy to bardzo powszechny problem. By poprawić trawienie, można stosować także suplementy diety zawierające laktazę.
Rozpoczęcie diagnostyki badaniem genetycznym to najlepszy sposób, by szybko, bezpiecznie i bezboleśnie zróżnicować typ nietolerancji laktozy. Test DNA w pewny sposób pokazuje, czy u chorego obecne są mutacje w genie LCT, które odpowiadają za hipolaktazję. Wynik takiego testu wskaże więc, czy dieta bezlaktozowa powinna trwać całe życie, czy może konieczne jest leczenie innej choroby.
Co więcej, wczesna diagnoza hipolaktazji pozwoli uchronić chorego przed niedoborami wapnia i szkodliwymi powikłaniami, m.in. astmą, zapaleniem zatok czy osteoporozą. Warto także zdawać sobie sprawę, że ten typ nietolerancji laktozy jest dziedziczny, a więc może pojawić się też u innych członków rodziny. Szybkie rozpoznanie choroby pozwoli ochronić również bliskich.